NATO – Wikipedia tiếng Việt

Tháng Chín 8, 2022 admin

Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (tiếng Anh: North Atlantic Treaty Organization, NATO; tiếng Pháp: Organisation du traité de l’Atlantique nord, OTAN) là một liên minh quân sự dựa trên Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương được ký kết vào ngày 4 tháng 4 năm 1949 bao gồm Mỹ, Canada và một số nước ở châu Âu (các nước 2 bên bờ Đại Tây Dương).

Mục đích xây dựng của NATO là để ngăn ngừa sự tăng trưởng tác động ảnh hưởng của chủ nghĩa Cộng sản và Liên Xô lúc đó đang trên đà tăng trưởng rất mạnh ở châu Âu. Việc xây dựng NATO lại dẫn đến việc những nước cộng sản xây dựng khối Warszawa để làm đối trọng. Sự kình địch và chạy đua vũ trang của hai khối quân sự chiến lược đối địch này là cuộc cạnh tranh đối đầu chính của Chiến tranh Lạnh trong nửa cuối thế kỷ 20 .

Những năm đầu tiên thành lập, NATO chỉ là một liên minh chính trị. Tuy nhiên, do cuộc Chiến tranh Triều Tiên tác động, một tổ chức quân sự hợp nhất đã được thành lập. Nghi ngờ rằng liên kết của các nước châu Âu và Mỹ yếu đi cũng như khả năng phòng thủ của NATO trước khả năng mở rộng của Liên Xô, Pháp rút khỏi Bộ Chỉ huy quân sự của NATO (không rút khỏi NATO) năm 1966. Năm 2009, với số phiếu áp đảo của quốc hội dưới sự lãnh đạo của chính phủ của Tổng thống Nicolas Sarkozy, Pháp quay trở lại NATO.

Bạn đang đọc: NATO – Wikipedia tiếng Việt

Sau khi Bức tường Berlin sụp đổ năm 1989, tổ chức triển khai này không còn đối trọng ( khối Warszawa ), nhưng NATO không giải tán mà liên tục tham gia vào những cuộc cuộc chiến tranh tiến công những nước khác, như cuộc phân loại nước Nam Tư, và lần tiên phong can thiệp quân sự chiến lược tại Bosnia và Herzegovina từ 1992 tới 1995 và sau đó đã oanh tạc Serbia vào năm 1999 trong cuộc nội chiến ở Kosovo. Tổ chức ngoài những có những quan hệ tốt hơn với những nước thuộc khối cạnh tranh đối đầu trước đây trong đó nhiều nước từng thuộc khối Warszawa đã gia nhập NATO từ năm 1999 đến 2004. Ngày 1 tháng 4 năm 2009, số thành viên lên đến 28 với sự gia nhập của Albania và Croatia. [ 3 ] Đến năm 2020 thì số lượng thành viên của NATO là 30 vương quốc sau khi Bắc Macedonia chính thức tham gia tổ chức triển khai này vào tháng 3 năm 2020. [ 4 ] Năm 2022 Phần Lan và Thụy Điển gửi đơn xin gia nhập tổ chức triển khai này ngay sau khi Liên Bang Nga tiến công Ukraina vào tháng 2 cùng năm. Từ sau sự kiện 11/9 năm 2001, NATO tập trung chuyên sâu vào những thử thách mới, tương quan đến việc chống lại chủ nghĩa khủng bố, cực đoan. Trong đó có những chiến dịch can thiệp quân sự chiến lược tại Afghanistan, Iraq và Libya .
Bộ chỉ huy đồng minh châu Âu ( Tổng hành dinh tối cao của NATO )Hiệp ước Brussels là một hiệp ước bảo vệ lẫn nhau giữa những nước Tây Âu để chống lại mối rình rập đe dọa ngày càng tăng từ Liên Xô vào đầu Chiến tranh Lạnh. Nó được ký kết vào ngày 17 tháng 3 năm 1948 bởi Bỉ, Hà Lan, Luxembourg, Pháp và Vương quốc Anh. Đó là tiền thân của NATO. Mối rình rập đe dọa từ Liên Xô trở nên thực sự đáng quan ngại sau vụ phong tỏa Berlin năm 1948, dẫn đến việc xây dựng một tổ chức triển khai quốc phòng đa vương quốc giữa những nước Tây Âu, Tổ chức Quốc phòng Liên hiệp Phương Tây, vào tháng 9 năm 1948. Tuy nhiên, những nước thành viên của tổ chức triển khai lúc đó quá yếu về quân sự chiến lược để hoàn toàn có thể chống lại Lực lượng Vũ trang Liên Xô. Bên cạnh đó, tại Tiệp Khắc vào năm 1948 một cuộc thay máu chính quyền của những người cộng sản đã diễn ra thành công xuất sắc và Ngoại trưởng Anh Ernest Bevin tin rằng cách tốt nhất để ngăn ngừa những vương quốc khác rơi vào thực trạng như Tiệp Khắc đó là tăng trưởng một kế hoạch quân sự chiến lược giữa những nước phương Tây. Ông có một buổi điều trần đảm nhiệm tại Hoa Kỳ, đặc biệt quan trọng là xem xét sự lo ngại của Mỹ so với Ý ( và Đảng Cộng sản Ý ) [ 5 ]Năm 1948, những nhà chỉ huy châu Âu đã gặp những quan chức quốc phòng, quân sự chiến lược và ngoại giao Mỹ tại Lầu Năm Góc, dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ George C. Marshall để đàm phán về một liên minh quân sự mới giữa những nước Phương Tây. Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, được ký bởi Tổng thống Mỹ Harry S. Truman tại Washington vào ngày 4 tháng 4 năm 1949, lưu lại sự xây dựng của NATO. Vào ngày mới được xây dựng, NATO gồm có năm vương quốc thuộc Hiệp ước Brussels cộng với Hoa Kỳ, Canada, Bồ Đào Nha, Ý, Na Uy, Đan Mạch và Iceland [ 6 ] .Các thành viên tham gia Hiệp ước cam kết rằng bất kỳ cuộc tiến công vũ trang nào chống lại một trong số họ ở châu Âu hoặc Bắc Mỹ sẽ được coi là một cuộc tiến công chống lại toàn bộ những thành viên còn lại trong khối. Do đó, họ thỏa thuận hợp tác với nhau rằng, nếu một cuộc tiến công vũ trang xảy ra, tổng thể những nước thành viên còn lại, sẽ có nghĩa vụ và trách nhiệm giúp sức thành viên bị tiến công, gồm có cả việc sử dụng vũ trang, để Phục hồi và duy trì bảo mật an ninh của khu vực Bắc Đại Tây Dương .Sự không thay đổi chính trị đã từ từ Phục hồi nền kinh tế tài chính Tây Âu và sự tăng trưởng kinh tế tài chính thần kỳ sau cuộc chiến tranh đã khởi đầu. Những năm tiếp theo, NATO đã có thêm những thành viên mới : Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 1952, và Tây Đức vào năm 1955. Để phản ứng trước sự gia nhập NATO của Tây Đức, Liên bang Xô viết và những vương quốc Đông Âu vệ tinh đã xây dựng Tổ chức Hiệp ước Warsaw năm 1955. Chiến tranh Lạnh bao trùm toàn châu Âu .

Nội dung bài viết

Các thành viên NATO[sửa|sửa mã nguồn]

Thành viên sáng lập[sửa|sửa mã nguồn]

Ba thành viên của NATO là thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc với quyền phủ quyết và là những nước chiếm hữu vũ khí hạt nhân : Mỹ, Pháp và Anh. Trụ sở chính của NATO đặt tại Brussels, Bỉ, [ 7 ], nơi Supreme Allied Commander tọa lạc. Bỉ là một trong 29 vương quốc thành viên NATO tại Bắc Mỹ và châu Âu, và mới nhất trong số những thành viên là những nước Albania và Croatia, tham gia vào tháng 4 năm 2009. Một 22 vương quốc khác tham gia với tư cách đối tác chiến lược quan hệ của NATO trong chương trình Hòa bình, và 15 vương quốc khác tham gia vào những chương trình đối thoại thể chế hóa. Ngân sách chi tiêu quân sự chiến lược của NATO chiếm 70 % ngân sách quân sự chiến lược quốc tế, riêng Mỹ chiếm khoảng chừng 50 %, Anh, Pháp, Đức và Ý gộp lại chiếm 15 % ngân sách quân sự chiến lược quốc tế. [ 8 ] Ngân sách chi tiêu của những thành viên NATO dự trù là 2 % GDP. [ 9 ]
Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập tổ chức triển khai vào tháng 2 năm 1952. Năm 1955, Cộng hoà Liên bang Đức ( lúc đó chỉ có phần Tây Đức ) gia nhập, năm 1990 nước Đức thống nhất lan rộng ra tư cách thành viên cho vùng chủ quyền lãnh thổ Đông Đức tức Cộng hoà Dân chủ Đức cũ. Tây Ban Nha gia nhập ngày 30 tháng 5 năm 1982. Năm 1999, 3 nước thành viên khối Warszawa cũ gia nhập NATO là Ba Lan, Cộng hoà Séc và Hungary .Pháp là một thành viên NATO, nhưng năm 1966 đã rút khỏi bộ chỉ huy quân sự chiến lược. Sau đó tổng hành dinh NATO chuyển từ Paris đến Bruxelles. Tháng 4 năm 2009, Pháp quay trở lại bộ chỉ huy quân sự chiến lược NATO, trở thành thành viên vừa đủ, chấm hết 43 năm vắng bóng. Iceland là thành viên duy nhất của NATO không có quân đội riêng, vì thế lực lượng Quân đội Hoa Kỳ thường trực tại Iceland đảm nhiệm vai trò Lực lượng Phòng vệ Iceland .Ngày 29 tháng 3 năm 2004, Slovenia, Slovakia, những nước khối Warszawa cũ gồm Bulgaria, Romania, những nước vùng Baltic thuộc Liên Xô trước đây là Estonia, Latvia và Litva chính thức gia nhập NATO. Tháng 4 cùng năm, những nước này lần tiên phong dự họp hội đồng NATO .Ngày 1 tháng 4 năm 2009, Croatia và Albania chính thức được kết nạp vào NATO sau 1 năm nộp đơn xin gia nhập. Montenegro trở thành thành viên thứ 29 của NATO vào năm 2017 .Ngày 27 tháng 3 năm 2020, Bắc Macedonia trở thành thành viên thứ 30 của NATO .Tháng 7 năm 2022, Phần Lan và Thụy Điển trở thành thành viên thứ 31 và 32 của NATO .Ngoài ra, NATO còn có chương trình hành vi thành viên ( MAP ). Hiện tại MAP gồm Gruzia, Ukraina và Bosnia-Herzegovina .

Bản đồ lớn[sửa|sửa mã nguồn]

Theo NATO, trong hơn hai thập kỷ, NATO đã cố gắng nỗ lực thiết kế xây dựng quan hệ đối tác chiến lược với Nga, đối thoại và hợp tác với Nga trong những nghành nghề dịch vụ hai bên cùng có lợi. Tuy nhiên quan hệ này bị rạn nứt khi NATO cáo buộc Nga can thiệp quân sự chiến lược vào Ukraina nhưng NATO vẫn giữ những kênh đối thoại chính trị và quân sự chiến lược với Nga. NATO liên tục chăm sóc đến những hoạt động giải trí quân sự chiến lược của Nga sau sự kiện Ukraina. [ 10 ] Về phần mình, Nga cũng cáo buộc khủng hoảng cục bộ tại Ukraina năm năm trước là do NATO gây ra khi không giữ vững những cam kết trước đó với Nga cũng như đã thực thi lật đổ chính quyền sở tại hợp pháp tại đây bằng thay máu chính quyền. [ 11 ] Trên thực tiễn, Nga và NATO luôn sống sót rất nhiều sự không tương đồng .Theo Học thuyết quân sự chiến lược Liên bang Nga, Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga được tổ chức triển khai theo nguyên tắc phòng thủ, không rình rập đe dọa sử dụng vũ lực và ngăn ngừa xung đột nhằm mục đích bảo vệ độc lập và những quyền lợi vương quốc của Nga, những liên minh ( gồm có những quyền lợi của công dân, xã hội và nhà nước ) khi những giải pháp chính trị, kinh tế tài chính, ngoại giao, pháp lý và những giải pháp phi đấm đá bạo lực khác không có công dụng. Trong Học thuyết quân sự chiến lược, Nga coi việc NATO sử dụng năng lượng tiềm tàng của mình để vi phạm lao lý quốc tế trải qua quy trình bành trướng là một mối rình rập đe dọa quân sự chiến lược so với Nga ngang hàng với những rủi ro tiềm ẩn về gây mất không thay đổi nội bộ của những vương quốc, khu vực, quốc tế ; tiến hành quân đột xuất ở những vương quốc có biên giới tiếp giáp với Nga hoặc biên giới tiếp giáp với liên minh của Nga ; những mạng lưới hệ thống phòng thủ và tiến công gây mất cân đối hạt nhân kế hoạch toàn thế giới ; sự thông dụng vũ khí tiêu diệt hàng loạt ; sử dụng lực lượng vũ trang không theo pháp luật quốc tế và hiến chương Liên Hiệp Quốc ; xây dựng những chính phủ nước nhà chống Nga và liên minh mà không trải qua bầu cử hợp pháp tại những vương quốc láng giềng của Nga và liên minh ; chủ nghĩa khủng bố và tận dụng chống khủng bố để gây phương hại cho Nga và liên minh … Chính sách đối ngoại của Nga với NATO là đối thoại trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau nhằm mục đích thiết kế xây dựng nền bảo mật an ninh với nền tảng không link và có tính tập thể ( collective non-aligned ), Nga và NATO cùng nhau củng cố vai trò của Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu ( OSCE ). [ 12 ]

Chính sách Đông tiến ( bành trướng ) của NATO và sự quan ngại của Nga[sửa|sửa mã nguồn]

Chính sách kết nạp những thành viên cũ trong khối Xã hội chủ nghĩa tại Đông Âu và những nước thuộc khoảng trống hậu Xô viết bị Nga lên án là hành vi vi phạm Hiệp ước Các Lực lượng Vũ trang Thông thường ở châu Âu ( CFE ) khi Hiệp định này nghiêm cấm những thành viên cũ trong khối Xã hội chủ nghĩa tại Đông Âu và những nước thuộc khoảng trống hậu Xô viết gia nhập NATO [ 13 ]. Bên cạnh đó Nga cũng cáo buộc NATO không giữ đúng cam kết về duy trì mức trần về số lượng vũ khí thường thì. Việc NATO lan rộng ra về phía Đông là một trong những nguyên do gây ra cuộc khủng hoảng cục bộ chính trị tại Ukraina. Về cơ bản, NATO lan rộng ra về phía Đông đã tái chứng minh và khẳng định vị thế chỉ huy toàn thế giới của Mỹ, khoảng trống bảo mật an ninh và khoảng trống sống sót của Nga dần bị thu hẹp, bố cục tổng quan bảo mật an ninh địa chính trị của châu Âu đổi khác đáng kể [ 14 ] .

Hoa Kỳ chủ trương duy trì NATO và thúc đẩy chính sách Đông tiến của NATO, biến đây trở thành lý do để NATO tồn tại sau Chiến tranh Lạnh. Nga tuy thừa kế vị thế pháp lý của Liên Xô nhưng không thể hùng mạnh một cách toàn diện như Liên Xô trước kia. Tuy nhiên, Nga vẫn là một cường quốc ở châu Âu và chính sách Đông tiến của NATO là để kiềm chế Nga[14].

Xem thêm: Just a cool blog post with Images

Sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, NATO thực thi 3 đợt Đông tiến. Ngay trong lần lan rộng ra tiên phong, biên giới NATO đã được mở về phía Đông thêm 900 km, quân số tăng thêm 13 Sư đoàn, đảm nhiệm hàng loạt vũ khí-khí tài những thành viên mới và Đông Đức. Điều này khiến cho cán cân Nga – NATO mất cân đối nghiêm trọng. Tổng quân số NATO gần 5 triệu quân ( chưa tính quân số của Hoa Kỳ và những quốc tế châu Âu ), trong khi đó Nga có 3,2 triệu. ngày 27/5/1997 đã ký kết ” Văn kiện cơ bản về quan hệ, hợp tác và bảo mật an ninh giữa Nga với NATO “. Trong văn kiện, NATO cam kết sẽ để Nga có quyền phát ngôn ở mức độ nhất định so với những sự vụ của NATO. Hơn nữa NATO bảo vệ không sắp xếp vũ khí hạt nhân trong chủ quyền lãnh thổ những nước thành viên mới. [ 14 ] .

Chính sách Đông tiến đã xâm phạm đến sân sau của Nga và đe dọa đến lợi ích chiến lược cốt lõi của nước này, một điều mà Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhấn mạnh và lặp lại nhiều lần. Tổng thống Boris Yeltsin đã nói: “Đây là dấu hiệu đầu tiên về điều có thể xảy ra khi NATO tiến gần đến biên giới của Liên bang Nga. … Ngọn lửa chiến tranh có thể bùng cháy và trải khắp châu Âu” khi NATO mở rộng lần thứ nhất sau chiến tranh Lạnh[13]. Ngoại trưởng Nga Lavrov đã công bố các tài liệu chứng minh rằng NATO từng hứa với Liên Xô và Nga rằng NATO không bao giờ mở rộng về phía Đông[15].

Bên cạnh chủ trương Đông tiến, mạng lưới hệ thống phòng thủ tên lửa của NATO tại Đông Âu cũng bị Nga coi là một mối rình rập đe dọa khác. Mặc dù NATO công bố mạng lưới hệ thống này làm nhằm mục đích chống lại những mối rình rập đe dọa từ Iran nhưng Nga cho rằng sự thiếu cân đối trong việc tiến hành lực lượng giữa Đông Âu – Địa Trung Hải là vật chứng cho sự vây hãm Nga [ 16 ]. Bên cạnh đó, việc Iran không có năng lực tiến công châu Âu nên thực tiễn mạng lưới hệ thống này là để kiềm chế Nga [ 17 ]. Năm 2001, Chính quyền của Tổng thống Mỹ G. W. Bush đã đơn phương công bố rút khỏi Hiệp ước chống tên lửa đạn đạo ( ABM ), mà Mỹ và Liên Xô đã ký kết năm 1972 để thiết kế xây dựng mạng lưới hệ thống này khiến Nga cực kỳ quan ngại khi Hiệp ước này là nền tảng để hai bên duy trì thế cân đối lực lượng. [ 18 ] .Để đáp trả, Nga đã lên kế hoạch việc tăng cấp năng lực tiến công bằng tên lửa của mình, trong đó có kế hoạch tiến hành tên lửa đạn đạo giải pháp 9K720 Iskander tại Kaliningrad, Krashnodar ( Nga ) và Belarus [ 19 ] .Ngày 13/05/2015, Nga đã phản ứng nóng bức khi Hoa Kỳ đưa mạng lưới hệ thống phòng thủ tên lửa ở Đông Âu chính thức đi vào hoạt động giải trí. Hệ thống này trị giá 800 triệu USD. Ngoài ra Nga cũng xây dựng 3 sư đoàn mới tại miền Tây nước này để làm đối trọng với NATO [ 20 ]

Phát ngôn viên điện Kremlin Dmitri S. Peskov nói rằng: “Ngay từ đầu, các chuyên gia quân sự của Nga đã bị thuyết phục rằng hệ thống tên lửa này tạo ra một mối đe dọa lớn với Liên bang Nga”[21]

Hiện tại, để khắc phục những nhược điểm của NATO cũng như để độc lập hơn với Hoa Kỳ trong chính sách đối ngoại và phòng thủ, Liên minh châu Âu đã đưa ra đề xuất thành lập một quân đội riêng của các nước trong khối. Cả ông Jean-Claude Juncker – Chủ tịch Ủy ban châu Âu – lẫn bà Federica Mogherini – Cao ủy Liên minh Châu Âu về Đối ngoại (tương đương Ngoại trưởng của khối) đều ủng hộ kế hoạch này.[22] Tiến trình này trước đây bị Anh phản đối do lo ngại lực lượng vũ trang này sẽ cạnh tranh với NATO. Theo Anh, kế hoạch này sẽ làm hỏng chính sách phòng thủ của EU.[23] Tuy nhiên, từ sau khi Anh rời EU, kế hoạch này lại được nối lại. Việc thành lập lực lượng vũ trang riêng của EU rất được Đức, Pháp, hai nước chủ chốt trong khối, ủng hộ.[24] Về phía Hoa Kỳ, việc thành lập quân quân đội EU sẽ khiến nước này giảm bớt chi phí dành cho các nước đồng minh ở châu Âu thông qua NATO, không phải can thiệp vào những công việc của riêng châu Âu, nhưng ít có ảnh hưởng tới lợi ích của Hoa Kỳ như những sự việc ở Balkan.[25] Việc bà Mogherini tuyên bố quân đội EU sẽ làm việc độc lập với NATO đã làm gia tăng lo ngại rằng quân đội EU sẽ thay thế vai trò của NATO ở châu Âu. Hungary, Italia và Séc đều ủng hộ kế hoạch này.[26] Tờ Người Bảo vệ của Anh cho rằng Hoa Kỳ sẽ ủng hộ việc thành lập quân đội này nếu nó giải quyết được vấn đề “năng lực quân sự các nước châu Âu ngày càng xuống dốc”. Tờ báo này cũng nhấn mạnh rằng hiện tại châu Âu không thiếu một quân đội mà thiếu một cam kết về phòng thủ giữa các nước Châu Âu và xuyên Đại Tây Dương.[27] Ngày 22 tháng 11 năm 2016, Liên minh châu Âu đã đưa ra cam kết quân đội riêng của khối sẽ đi vào hoạt động vào năm 2017.[28] Theo ông Sergey Rastoltsev thuộc Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế Primakov, thuộc Học viện Khoa học Liên bang Nga, quân đội EU có thể khiến quan hệ chính trị-quân sự giữa Nga–EU thêm căng thẳng nhưng trong trường hợp quan hệ Nga–EU được cải thiện, quân đội EU cũng có thể tạo ra nhiều cơ hội hợp tác hơn giữa Nga–EU nếu so với vai trò của NATO do NATO vốn dĩ là một vết tích từ thời Chiến tranh Lạnh và do sự ảnh hưởng của Hoa Kỳ lên quan hệ Nga–EU cũng sẽ bị giảm bớt khi quân đội này không có Hoa Kỳ tham gia như NATO.[29]

David C. Isby & Charles Kamps Jr, Armies of NATO’s Central Front, Jane’s Publishing Company Ltd 1985

Đọc thêm – Giai đoạn đầu

Francis A. Beer. Integration and Disintegration in NATO: Processes of Alliance Cohesion and Prospects for Atlantic Community. (Columbus: Ohio State University Press, 1969), 330 pp.
Francis A. Beer. The Political Economy of Alliances: Benefits, Costs, and Institutions in NATO. (Beverly Hills: Sage, 1972), 40 pp.
Eisenhower, Dwight D. The Papers of Dwight David Eisenhower. Vols. 12 and 13: NATO and the Campaign of 1952: Louis Galambos et al., ed. Johns Hopkins University Press, 1989. 1707 pp. in 2 vol.
Gearson, John and Schake, Kori, ed. The Berlin Wall Crisis: Perspectives on Cold War Alliances Palgrave Macmillan, 2002. 209 pp.
John C. Milloy. North Atlantic Treaty Organisation, 1948–1957: Community or Alliance? (2006), focus on non-military issues
Smith, Joseph, ed. The Origins of NATO Exeter, UK University of Exeter Press, 1990. 173 pp.

Đọc thêm – Giai đoạn Chiến tranh Lạnh sắp kết thúc

Smith, Jean Edward, and Canby, Steven L.The Evolution of NATO with Four Plausible Threat Scenarios. Canada Department of Defence: Ottawa, 1987. 117 pp.

Đọc thêm – Giai đoạn hậu Chiến tranh lạnh

Asmus, Ronald D. Opening NATO’s Door: How the Alliance Remade Itself for a New Era Columbia University Press, 2002. 372 pp.
Bacevich, Andrew J. and Cohen, Eliot A. War over Kosovo: Politics and Strategy in a Global Age. Columbia University Press, 2002. 223 pp.
Daclon, Corrado Maria Security through Science: Interview with Jean Fournet, Assistant Secretary General of NATO, Analisi Difesa, 2004. no. 42
Gheciu, Alexandra. NATO in the ‘New Europe’ Stanford University Press, 2005. 345 pp.
Hendrickson, Ryan C. Diplomacy and War at NATO: The Secretary General and Military Action After the Cold War University of Missouri Press, 2006. 175 pp.
Lambeth, Benjamin S. NATO’s Air War in Kosovo: A Strategic and Operational Assessment Santa Monica, Calif.: RAND, 2001. 250 pp.

Đọc thêm – Lịch sử chung

Alasdair, Roberts (2002/2003). “NATO, Secrecy, and the Right to Information” ( PDF ). East European Constitutional Review. New York University — School of Law. 11/12 (4/1): 86–94. Bản gốc ( PDF ) lưu trữ ngày 13 tháng 9 năm 2006.
Kaplan, Lawrence S. The Long Entanglement: NATO’s First Fifty Years. Praeger, 1999. 262 pp.
Kaplan, Lawrence S. NATO Divided, NATO United: The Evolution of an Alliance. Praeger, 2004. 165 pp.
Létourneau, Paul. Le Canada et l’OTAN après 40 ans, 1949–1989 Quebec: Cen. Québécois de Relations Int., 1992. 217 pp.
Paquette, Laure. NATO and Eastern Europe After 2000 (New York: Nova Science, 2001).
Powaski, Ronald E. The Entangling Alliance: The United States and European Security, 1950–1993. Greenwood Publishing Group, 1994. 261 pp.
Telo, António José. Portugal e a NATO: O Reencontro da Tradiçoa Atlântica Lisbon: Cosmos, 1996. 374 pp.
Sandler, Todd and Hartley, Keith. The Political Economy of NATO: Past, Present, and into the 21st Century. Cambridge Uiversity Press, 1999. 292 pp.
Zorgbibe, Charles. Histoire de l’OTAN Brussels: Complexe, 2002. 283 pp.